Zijn AIVD analyses nog geloofwaardig

Inlichtingenzwendel in Amerikaanse leger

Grote krantenkoppen en televisiestations in de Verenigde Staten spreken schande van een nieuwe inlichtingenzwendel in het Amerikaanse leger. Zeker vijftig analisten die werken bij het Central Command (CENTCOM) in Florida zeggen dat hun rapporten over Islamitische Staat (IS) en al Qaida zijn gemanipuleerd. Superieuren pasten rapporten aan om president Obama stelselmatig onjuist te informeren over een zogenaamd voorspoedig militair optreden in Syrië. Het Pentagon gaat diepgaand onderzoek doen, meldt ook 'de Volkskrant'.

Commissie Davids

Dit bericht doet denken aan hoe Amerikaanse autoriteiten in 2002 en 2003 inlichtingen vervalsten die aantoonden dat Irak in bezit was van massavernietigingswapens. Dat was niet zo, maar de Nederlandse regering werd er wel door misleid. Commissie Davids stelde onderzoek in naar de Nederlandse steun aan de Irakoorlog en concludeerde dat buitenlandse mogendheden via Angelsaksische en Israëlische ambassades de regering hadden beïnvloed, ondanks waarschuwingen van de veiligheidsdiensten in Nederland.

Geloofwaardigheid van AIVD analyses

Inlichtingenrapporten worden blijkbaar nog steeds vervalst, mogelijk om politieke standpunten van regeringen zoals die van Nederland te beïnvloeden. Gemanipuleerde analyses zullen niet meer door tussenkomst van ambassades de regering bereiken, maar mogelijk wel door ze naar Nederlandse veiligheidsdiensten zelf te sturen. De Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) klaagt al langer dat niet is te achterhalen of rapporten die de inlichtingendiensten AIVD en MIVD uit het buitenland ontvangen, daar wel rechtmatig zijn vervaardigd.

Over de samenwerking van de AIVD met buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten is de CTIVD toch al niet erg lovend. Persoonlijke voorkeuren van AIVD-personeel zouden bepalen met welke buitenlandse diensten wordt samengewerkt. Wanneer ruwe gegevens van die favoriete diensten op een zelfde, subjectieve wijze worden beoordeeld, is dat van invloed op de geloofwaardigheid van door AIVD vervaardigde analyses.

Rol Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding                                                

De AIVD en MIVD moeten naar eer en geweten de regering informeren over zaken die belangrijk zijn voor het buitenlandbeleid. Dat doen zij onder meer door berichten van buitenlandse diensten te analyseren en te verstrekken aan zogeheten belangendragers zoals de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTV). Maar zonder te vertellen waar die gegevens vandaan komen. Een groot probleem is namelijk dat buitenlandse leveranciers van ruwe gegevens ook hun eigen geheimhoudingsplicht en bronbescherming moeten respecteren.

De internationale inlichtingenwereld keurt beïnvloeding van buitenlandse regeringen door inlichtingendiensten niet af. Het wordt zelfs aangemoedigd. Daarom is het mogelijk dat analyses worden gemanipuleerd en AIVD en MIVD door collega-diensten misbruikt. Belangendragers lopen dan de kans dat zij analyses ontvangen die zijn vervaardigd op basis van door buitenlandse inlichtingendiensten gemanipuleerde berichten. Dat maakt dit inlichtingenproduct zwak. 

Analisten van de NCTV hoeven gelukkig niet blind te varen op analyses van Nederlandse inlichtingendiensten alleen. Ze zijn niet dom of naïef en kunnen mogelijke beïnvloeding door buitenlandse inlichtingendiensten prima onderkennen. De NCTV vindt dat de eigen onafhankelijke, sterke analysefunctie een constructieve controle uitoefent en onjuiste gegevens tijdig kan onderkennen. Zij hebben namelijk meer ingangen tot goede en betrouwbare gegevens dan die van de inlichtingendiensten alleen. 

Politieke beïnvloeding door buitenlandse inlichtingendiensten

Toch is het noodzakelijk de beoordeling van analyses van inlichtingendiensten te verbeteren. Een classificatiesysteem kan daarbij helpen. Ondanks dat er sprake is van strikte bronbescherming moet het mogelijk zijn in algemene termen aan te geven welke soort bronnen ten grondslag liggen aan verstrekte gegevens. Dat kunnen open of gesloten bronnen zijn, menselijke of digitale bronnen, maar ook zelfs alleen de namen van landen.

Zo’n classificatieschema dient een tweeledig doel. Allereerst zullen afnemers van producten meer inzicht krijgen in belang en waarde van de informatie en kunnen vervolgens sneller en adequater handelen. Ten tweede is het belangrijk voor inlichtingen- en veiligheidsdiensten zelf om – zolang er kennelijk analyses worden gemanipuleerd – zich zelf zoveel mogelijk te beschermen tegen beïnvloeding door collega-inlichtingendiensten.

Als onafhankelijke toezichthouder moet tot slot ook de CTIVD weten uit welk land ruwe gegevens afkomstig zijn. Die lang gekoesterde wens moet eindelijk worden omgezet in werkelijkheid.

Versie van dit artikel ook in VK dd 21-09-2015 

http://www.volkskrant.nl/opinie/inlichtingendienst-moet-weten-uit-welk-land-informatie-komt~a4146165/

CTIVD liet op 23 september weten dat de toezichthouder toegang heeft tot ALLE ruwe gegevens die de diensten uit het buitenland ontvangen.
Inhoudelijk oordeel over betrouwbaarheid van die buitenlandse gegevens blijft taak van AIVD en MIVD. Manipulaties door vreemde mogendheden blijven dus mogelijk.

Op 14 maart 2017 laat het gerechtshof in Den Haag weten dat Nederlandse inlichtingendiensten niet verplicht zijn na te gaan op welke wijze gegevens zijn verkregen die zij van de NSA en GCHQ ontvangen.
http://www.ravage-webzine.nl/2017/03/14/hof-modus-operandi-aivdmivd-blijft-geheim/