28 maart 2013

Nederland gevangen in het web van Russische vriendschap


Opleving "Koude Oorlog"?


Op bevel van president Vladimir Poetin heeft de federale veiligheidsdienst FSB absolute prioriteit gegeven aan het in kaart brengen van Russische organisaties die geld ontvangen uit het buitenland. Diverse invallen door heel Rusland bij honderden buitenlandse ngo’s als Human Rights Watch (HRW) en Amnesty International waren deze week het gevolg. Sinds vorig jaar zijn ngo´s verplicht om de Russische overheid inzage te geven in financiering die ze ontvangen uit het buitenland en moeten zij zich laten registreren als ‘buitenlands agent’.

De belastinginspecties zijn de zoveelste aanwijzing dat een nieuwe koude oorlog zich aandient. De Russische staatstelevisie beweert dat westers georiënteerde ngo’s met buitenlands geld de protesten tegen het Poetin-regime organiseerden. Maar angst maakt zich niet meester van Poetin. Is het dan powerplay of zijn ´Cypriotisch georiënteerde´ wraakgevoelens het 'leitmotiv' voor deze strategie van Poetin?

Deze nieuwe fase is ontstaan uit nostalgische gevoelens over het KGB verleden van Poetin zelf. Maar een hang naar het verleden ontstaat niet uit wraak. Is het dan de angst van de oude judoka voor een machtig Europa in de toekomst? Eén ding is zeker; de détente is voorbij. Europa als deel van het vrije westen is voor Rusland weer vijand nummer één.

Russische euro's uit Cyprus in Amsterdam

Duitsland en Frankrijk hebben krachtig geprotesteerd tegen de belastinginspecties van de ngo's. In Berlijn en in Parijs werd een ambtenaar van de Russische ambassade zelfs op het matje geroepen. Ook de EU heeft een protest ingediend bij monde van de hoge vertegenwoordiger van de Europese Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, Catherine Ashton.
Nederlandse autoriteiten hebben er geen belang bij om te protesteren. Nederland is immers financieel gezien het nieuwe Cyprus voor de Russische topambtenaren, regeringsleiders en andere oligarchen.

Het is bijna onmogelijk dat de kwestie Cyprus een belangrijke rol speelt bij de belastinginspecties, al kan het moment van de doorzoekingen best zijn versneld na het verlies aan Russisch-Cypriotische euro's. Dat Russische zakenmensen zich in minder lovende woorden hebben uitgelaten over de acties van de Nederlander Dijsselbloem ligt ook voor de hand. Aan de andere kant is Nederland een veilige financiële haven, een nieuw belastingparadijs dat al bestond voordat Cyprus door de EU en ECB een oor werd aangenaaid. Russische euro's uit Cyprus zijn nu voor een deel in veilige Amsterdamse handen.

Nederland-Ruslandjaar een molensteen 


Toch zal er geen angst zijn voor koelere internationale betrekkingen, want Nederland is noodgedwongen veroordeeld tot vriendschap met Rusland, dat wel.
"Het Nederland-Ruslandjaar wordt op initiatief van de Russische Federatie gehouden ter verbreding en verdieping van de eeuwenlange samenwerking. De twee landen willen in de toekomst verder werken aan een innovatief partnerschap. Het programma van dit bilaterale jaar rust op drie pijlers: economie, cultuur, en politiek & maatschappij."

Nederland kan zich dus niet veroorloven kwaad te spreken over Rusland, noch over Poetin. Nederland zit weer eens in een ongelukkige diplomatieke positie. Dat weet Vladimir Poetin, die op 8 april Nederland bezoekt, maar al te goed. Vanwege de eeuwenlange fantastische betrekkingen, zal hij zonder mankeren dineren met onze Koningin. Kritiek op Rusland is daarnaast ook zeer ongewenst vanwege heikele kwesties als demonstraties tegen de Russische antihomowet en de dood in Nederland van de Russische activist Dolmatov.

Nederlands geld belangrijker dan Russische repressie


Dus Nederland zal niet en kan niet, zoals Duitsland en Frankrijk dat wel deden, spontaan protesteren tegen de belastinginspecties. Voor Nederland en Rusland samen is het belangrijker de brede en lange samenwerking tussen beide landen niet te laten verzieken door futiliteiten als belastinginspecties bij Europese organisaties in Rusland.

Wat zal de Nederlandse regering moeten doen wanneer de ministers van buitenlandse zaken van de EU een gezamenlijk standpunt zullen innemen tegen Rusland en tegen Poetin? Het antwoord is zo eenvoudig. Nederland zal Rusland na vele eeuwen niet verraden. Al sinds de Gouden VOC-eeuw kiest Nederland zonder scrupules altijd voor het grote geld. Het heeft nooit uitgemaakt waar het geld vandaan komt.

Conclusie

Nederland zit gevangen in het gouden web dat Rusland heet. Nederland kan binnen de EU niet krachtig protesteren tegen het repressieve optreden van Rusland tegen ngo's, want het is door vriendschap onlosmakelijk verbonden met Rusland en voelt zich door financiële motieven gedwongen de Europese partners te verloochenen.  

Hoewel Europa als deel van het vrije westen weer vijand nummer één is van Rusland, kan Nederland door de aanwezigheid van Russische euro's niet zonder meer eensgezind met de EU optrekken.

Het diner van de Koningin van Nederland met de president van Rusland moet en zal doorgaan.



1 maart 2013

Orthodoxe Kerk is Russische schuilplaats in Nederland

Voor Russische oppositieleden is de Orthodoxe Kerk (ROK) een schuilplaats in het buitenland

Het is kwalijk dat de IND geen advies heeft ingewonnen bij experts van andere ministeries. Was dat wel gebeurd, dan had de beslissing over Aleksandr Dolmatovs asielaanvraag anders kunnen uitvallen. 

IND heeft oogkleppen en moet meer advies vragen
In januari 2013 stierf de Russische asielzoeker Aleksandr Dolmatov in een Rotterdamse cel, waar hij vastzat om uitgezet te worden. De Immigratie- en Naturalisatiedienst IND had slechts het vluchtverhaal van Dolmatov beoordeeld. Verder reikt zijn taak kennelijk niet. Kennis over het huidige strenge visumregime tussen Nederland en Rusland, over de actuele politieke ontwikkelingen in Rusland en over de wijze waarop de inlichtingen- en veiligheidsdiensten op geraffineerde wijze worden ingezet tegen oppositionele groeperingen in binnen- en buitenland ontbreekt bij deze dienst.
Het is dus de IND kwalijk te nemen dat het geen advies heeft ingewonnen bij experts van andere ministeries. De IND beoordeelde slechts het vluchtverhaal van Dolmatov.

AIVD
Gezien de uitlatingen van Dolmatov zelf over zijn betrokkenheid bij de Russische veiligheidsdienst was het overigens beslist logisch geweest de AIVD te betrekken bij het onderzoek. Dat laatste was ook het idee van advocaat Marq Wijngaarden.

De AIVD heeft sinds 1945 dossiers over Rusland aangelegd en heeft actuele kennis van de politieke situatie in Rusland en de rol van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten daarin.
Maar ook de Nederlandse ambassade in Moskou had kunnen helpen bij een beoordeling.

Zelfs een eenvoudige studie op het internet naar de achtergronden van de ontwikkelingen in Rusland vond de IND kennelijk niet nodig. Was dat wel gebeurd dan had de beslissing over Dolmatov's asielaanvraag anders kunnen uitvallen.

Is de IND laks, amateuristisch of een bureaucratisch eiland?
In ieder geval was het politiek handig dat de overheid in 2013, juist in het Nederland-Ruslandjaar, eventuele gevoeligheden niet in de openbaarheid bracht.

Revival van de "Koude Oorlog"
De zaak rondom de dood van de Rus Dolmatov lijkt ingewikkeld, maar kan best worden ontrafeld. In ieder geval gedeeltelijk en beslist uitgebreider dan ambtenaren van de IND hebben gedaan.
Het naar de media gelekte vluchtverhaal en de in 'de Volkskrant' omschreven rol van Vader Grigori van de Russisch Orthodoxe Kerk (ROK) in Rotterdam, zijn dan het uitgangspunt.
Daarnaast zijn er rapporten op internet die de rol van "the special subdivision (Fourth Department of the Fifth Administration) for religion" van het KGB beschrijven. De relatie dus tussen het KGB en de ROK.

Mitrokhin archieven
Een verdere zoektocht naar de rol van de ROK leidt onder meer naar de Mitrokhin archieven. Daar wordt de verwevenheid van KGB-medewerkers met de kerk zelfs schematische in een organigram weergegeven. Wanneer je nu deze gegevens in het perspectief van Dolmatov's eigen vluchtverhaal plaatst, is het meer dan aannemelijk dat Dolmatov in binnen- en buitenland, (in Nederland zelfs met de hulp van de ROK), als agent provocateur in de Russische oppositie was geïnfiltreerd. In de revival van de "Koude Oorlog" speelt ook de kerk weer een discutabele rol en lijkt opnieuw te worden ingezet in het spel van de veiligheidsdiensten.

Het is bekend wie een van de laatste Russen is waarmee Dolmatov heeft gesproken. 
Waren de lange gesprekken met deze 'vader' Grigori ook de reden dat Dolmatov plotseling zweeg over zijn relatie met de FSB, de opvolger van het KGB?
Dit had de IND moeten uitpluizen, maar die gaat slechts af op het vluchtverhaal van Dolmatov.

Russische Kerk is gevaarlijke schuilplaats 
Dolmatov was gerekruteerd als informant in de binnenlandse oppositiepartij 'Een ander Rusland' rond Edoeard Limonov. Na zijn behaalde successen werd hij ingezet als verbindingsman tussen de veiligheidsdienst FSB en de 'organisatie' van de Russische Orthodoxe Kerk (ROK). Deze Kerk is al eeuwen een schuilplaats voor oppositieleden in het buitenland, door machthebbers in Moskou alom gevreesd en al jarenlang bestreden. Maar is ook verwevenheid met het oude KGB en de nieuwe FSB.

Auteurs van klassieke spionageboeken likken hun vingers af bij deze klassieke inlichtingenoperatie. Dolmatov; gerekruteerd en deels opgeleid in de gevangenis. Later als 'spion' geïnfiltreerd in de Russische oppositie in Moskou en daarvoor beloond met een vertrouwensfunctie bij de rakettenfabriek en met een paspoort voor reizen buiten Rusland.
Hij maakte reizen naar Nederland en Duitsland, naar steden waar ook Russische kerkgemeenschappen of moet je zeggen oppositiebewegingen floreerden.

De FSB wilde, zo zei Dolmatov zelf, dat hij in een ander Europees land ging werken en daar lid zou worden van een ‘organisatie’. 
Volgens Dolmatov moest hij de rol van verrader spelen. In zijn afscheidsbrief zegt Dolmatov dan ook: “Ik heb een eerlijk mens verraden”.  
Hij eindigde als koerier in Rotterdam en kreeg de laatste morele steun van de ROK.

Conclusie
Een onvolledig IND-onderzoek leidde tot een verkeerde beslissing.
De afwijzing van de asielaanvraag door de IND was niet de directe oorzaak van de dood van Dolmatov. Die was het gevolg van een labiele situatie waarin hij was gebracht door een uitgekiend spel van de Russische autoriteiten in hun strijd tegen oppositieleden in binnen- en buitenland.

Tot dit oordeel had de IND moeten komen in samenspraak met experts van andere ministeries en na bestudering van de rol en de activiteiten van de ROK voor de Russische geheime dienst.

Is de kennis van de IND van de actuele politieke ontwikkelingen in de wereld wel toereikend? 
Kan de IND complexe asielaanvragen nog steeds zelfstandig beoordelen? 
Moet deze dienst voortaan expertise inhuren van specialisten bij andere ministeries?

Deze vragen had de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, Fred Teeven, moeten kunnen beantwoorden.

Overheidssurveillance is ook inlichtingenwerk

Bits of Freedom verwart politieonderzoek met discriminatie In TROUW van vrijdag 23 februari 2024 beticht Lotte Houweling van Bits of Free...